به جرات می توان گفت که قدیمی ترین کود مورد استفاده در کشاورزی، کود حیوانی است. استفاده از کود حیوانی به عنوان یک منبع غنی برای تامین احتیاجات کودی از دیرباز در کشاورزی سنتی مطرح بوده است، این لزوم استفاده از کود حیوانی تا جایی پیشرفته بود که انجام کشت بدون کود حیوانی از منظر کشاورزان سنتی به هیچ عنوان امکان پذیر نبود، ولی کشاورزی هم مانند تمامی علوم دیگر در ده های اخیر دستخوش تغییرات بنیادین زیادی شده است که استفاده از کود حیوانی هم جزوء این تغییرات است، در حال حاضر استفاده از کود حیوانی به شکل و سیاق قدیم هیچ جایگاهی در کشاورزی مدرن و صنعتی ندارد. ما در این مقاله سعی خواهیم کرد ضمن تعریف کود حیوانی و علت استفاده از آن در کشاورزی سنتی راهکار مدرن برای جایگزینی کود حیوانی با کودهای مدرن را برای شما توضیح دهیم، لطفا ما را تا انتهای این مقاله همراهی کنید.
کود حیوانی چیست؟
طبق آخرین تعاریف در کشاورزی مدرن، به موادی که از فضولات حیواناتی مثل: مرغ، گوسفند، گاو، شتر، اسب، بوقلمون، شترمرغ و حیواناتی از این دست بعد از فرآوری ها خاص به دست می آید و باعث افزایش قدرت زراعی خاک می شود کود حیوانی گفته می شود. این کود باعث اصلاح ساختار خاک و افزایش قدرت زراعی در انواع کشتها می شود. این کود فقط در کشتهای خاکی آنهم بصورت کاملا کنترل شده قابل استفاده است.
چرا از کودی حیوانی در کشاورزی استفاده می شود؟
اگر بخواهیم بصورت خلاصه و مفید به این سئوال پاسخ دهیم باید بگوییم که علت اصلی استفاده از کودهای حیوانی در انواع کشتهای باغی، گلخانه ای و فضای باز افزایش قدرت حاصلخیزی خاک زراعی مخصوصا خاک اطراف ریشه است. دقت داشته باشید که استفاده از انواع کودهای حیوانی به تنهایی به هیچ عنوان توان تامین تمامی کودهای مورد نیاز برای کشتها را نداشته و ندارد.
از طرفی یکی از علل اصلی در تمایل زیاد کشاورزان به استفاده از کودهای حیوانی، سابقه ذهنی کشاورزان است. کود حیوانی به عنوان قدیمی ترین کود مورد استفاده در کشاورزی مطرح بوده و هست ولی با توجه به پیشرفتهای بسیار زیادی که در انواع کشتها انجام شده و به نوعی کشاورزی از سنتی به صنعتی تبدیل شده ، عملا استفاده از کودهای حیوانی به این صورتی که در ایران استفاده می شود در کشاورزی صنعتی دیگر موضوعیت ندارد.
انواع کودهای حیوانی
کودهای حیوانی به انواع:
- انواع کود طیور
- انواع کود دامی
طبقه بندی می شوند. که این طبقه بندی خود به زیر شاخه های زیر طبقه بندی می شوند:
انواع کود طیور
- کود طیور سبک: مثل بلدرچین، کفتر و مواردی از این دست
- کود مرغی: مثل مرغی تخمی، مرغ گوشتی، بوقلمون
- کود طیور سنگین: مثل شترمرغ
انواع کود دامی
- دام سبک مثل: گوسفند، بز
- دام سنگین مثل: اسب، گاو، شتر، گاومیش
دقت داشته باشید که این طبقه بندی ها می تواند بر مبنای دامها و طیور موجود در هر منطقه متفاوت باشد و به نوع این طبقه بندی می تواند متنوع تر از این هم باشد.
ارزش کودی انواع کودهای حیوانی
بصورت کلی هرچقدر حیوان تولید کننده کوچکتر و میزان رطوبت کود حیوانی از همان ابتدا کمتر باشد، به همان میزان ارزش کودی آن هم بیشتر خواهد بود. بر همین مبناء ما می توانیم کودها را از غنی به ضعیف طبق دسته بندی زیر مشخص کنیم:
کود خفاش – کود کبوتر – کود بلدرچین – کود مرغی – کود گوسفندی – کود شتر – کود اسبی و در نهایت کود گاوی.
یک نکته مهم
هرچقدر میزان عناصر یا به نوعی ارزش کودی، کود حیوانی بیشتر باشد، به همان میزان محدودیت استفاده از این کود هم بیشتر خواهد بود، به همین خاطر مقدار استفاده از کودها طبق طبقه بندی فوق از کمترین به بیشترین خواهد بود. به بیان دیگر اگر شما مقدار کود زیادی را برای استفاده لازم دارید باید از کودهایی مثل کود گاوی استفاده کنید نه از کود مرغی.
کود پوسیده چیست؟
در استفاده از کود حیوانی مخصوصا کودهای دامی، باید دقت داشته باشید که عملا به هیچ عنوان امکان استفاده از کودهای دامی تر وجود ندارد، چرا که فضولات دامی در این حالت حاوی مقادیر بسیار زیادی از:
- عوامل قارچی بیماریزا
- بذر علف های هرز
- لارو و شفیره آفات
و موادی از دست هستند که نه تنها باعث افزایش قدرت حاصلخیزی خاک نمی شوند بلکه باعث وارد آمدن خسارات بسیار زیادی به انواع کشتها می شوند و این کودها باید از این مواد و عوامل تمیز شوند. بصورت کلی به مجموعه کارهایی که برای فرآوری این کودها انجام می شوند فرآیند پوساندن کودهای دامی و به کودی که بعد از این کارها به دست خواهد آمد کود دامی پوسیده گفته می شود.
در فرآیند پوساندن با استفاده از دو عامل:
- افزایش سرعت و شدت فعل و انفعالات بیوشیمیایی و فیزیکی
- و دما
عملا قسمت عمده ای از عوامل آسیب رسان از بین رفته و به نوعی کود دامی به حالت بی خطر درخواهد آمد. دقت داشته باشید که باید از کودهای دامی فقط و فقط به حالت پوسیده استفاده کنید.
آیا کودهای حیوانی تامین کننده مواد کودی مورد نیاز کشت هستند یا نه؟
شاید برای شما هم این سئوال پیش آمده باشد و مطمئنا جوابهای مختلفی از افراد مختلف در این خصوص شنیده اید ولی واقعیتی که ما در اینجا با آن مواجه هستیم این است که هیچ یک از کودهای حیوانی از انواع کودهای مرغی گرفته تا کودهای دامی به هیچ عنوان توان تامین تمامی عناصر مورد نیاز انواع کشت ها را ندارد، شاید این سئوال به ذهن شما هم آمده باشد که چطور در کشاورزی سنتی که در گذشته بوده و متاسفانه در بعضی از مناطق کشورمان هنوز هم وجود دارد، عمدتا با استفاده از کودهای دامی و مرغی کشت خود را انجام داده و می دهند؟
در پاسخ به این سئوال باید خاطر نشان کنیم که:
اولا: میزان برداشت در کشتهای سنتی خیلی خیلی کمتر از کشتهای صنعتی بوده و هست
دوما: با توجه به نوع بذرها یا نوع نهال ها و درختان سنتی، میزان نیاز به مواد کودی بسیار بسیار کمتر از انواع بذرها یا نهال های صنعتی بوده و هست.
به عبارتی در کشاورزی سنتی و مخصوصا در گذشته میزان باردهی بسیار بسیار کم و عمدتا بصورت یک یا حتی چند سال یکبار مخصوصا در کشتهای باغی بوده که به همان میزان هم عناصر از طرف کودها دامی و مرغی تامین می شد. به بیان ساده تر با توجه به اینکه کود به عنوان مواد اولیه تولید محصول است، به همان میزان که عناصر کودی در کودهای حیوانی محدود بود میزان برداشت میوه هم محدود بود.
با توجه به پیشرفتهایی که در طی ده های اخیر در انواع کشتهای باغی و فضای باز انجام شده، عملا کودهای حیوانی به هیچ عنوان جوابگوی احتیاجات کودی در کشتهای باغی و فضای باز نیستند.
کودهای حیوانی به هیج عنوان جوابگوی احتیاجات کودی در انواع کشتها نیستند.
راهکار
در حال حاضر بزرگترین هدف در کشاورزی صنعتی افزایش میزان برداشت در واحد سطح مقطع در انواع کشتهای: باغی، گلخانه ای و فضای باز است. به زبان ساده برای تامین احتیاجات غذایی ساکنین کره زمین که هر روز هم در حال افزایش است باید کشاورزی به سمتی حرکت کند که میزان برداشت مثلا در هر هکتار گندم از 5 الی 6 تن موجود به 12 الی 15 تن افزایش یابد و این مهم به هیچ وجه با استفاده از کودهای سنتی و ضعیفی مثل کودهای حیوانی به هیچ وجه قابل تامین نیست، از طرفی میزان رشد و توسعه سطح زیر کشت در ایران مخصوصا در سال های اخیر هیچگونه تناسبی با افزایش صنعت دامپروری به عنوان تامین کننده کود حیوانی ندارد. در طی سال های اخیر صنعت دامپروری نه تنها رشدی نداشته بلکه به دلیل سیاست های غلط از یک طرف و مشکلاتی مثل خشکسالی و عدم تامین نهاده های دامی و علوفه از طرف دیگر این صنعت کوچکتر و کوچکتر شده است و این یعنی عدم امکان تامین احتیاجات بخش کشاورزی به کودهای حیوانی فرآوری شده.
افزایش آمار استفاده از کودهای حیوانی فرآوری نشده
همین عدم همخوانی میزان نیاز و تولید کودهای حیوانی باعث بروز مشکلی بسیار بزرگ تحت عنوان استفاده از کودهای حیوانی فرآوری نشده و خام و افزایش شدید مشکلات بعد از آن اعم از:
-
- افزایش بیماریهای قارچی مخصوصا در خاک و ریشه
- افزایش آفاتی مثل کرم سفید ریشه خوار
- افزایش شدید نماتد
- افزایش شدید شانکر باکتریایی در باغات
و هزار و یک مشکل و معضل جدید شده است. تنها راهکار عملی و واقعی برای رفع این مشکل بزرگ استفاده از کودی ارگانیک مدرن مثل بیوپاور بجای کودهای حیوانی است. از عمده مزایای این نوع کودها می توان به مواردی از جمله:
-
- عدم وجود هیچگونه بذر علف هرز یا عوامل بیماریزا و آفات
- نه تنها باعث افزایش شوری خاک نمی شود بلکه یکی از بهترین راهکارها برای از بین بردن شوری خاک است.
- ریشه را به هیچ عنوان تحریک نمی کند و به آسانی می توانید روی ریشه هم استفاده کنید.
- این کود 100٪ ارگانیک است به نحوی که می توانید در داخل آن حتی اقدام به کاشت بذر کنید.
- به هیچ عنوان از محیط ریشه و خاک شسته نمی شود و بسته به نوع کشت و دفعات آبیاری از 4 تا 8 ماه به شکل قابل جذب برای ریشه باقی می ماند.
- استفاده مداوم از آن برخلاف کودهای حیوانی باعث پیری خاک نمی شود بلکه قدرت حاصلخیزی خاک را افزایش داده و آنرا جوانتر می کند.
- هزینه کارگری استفاده از آن در مقایسه با کودهای حیوانی تقریبا صفر است و به هیچ عنوان نیازی به فرآوری یا کندن چاله و کانال برای استفاده ندارد.
- میزان استفاده از آن بر حسب نوع کشت برمبنای گرم می باشد این در حالی است که حجم استفاده از کودهای حیوانی برحسب تن می باشد که همین امر باعث انباشت پسماندهای بسیار زیاد در میان بلند و بلند مدت در خاک می شود.
برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص این کود منحصر بفرد و تهیه آن کافیست روی این قسمت کلیک کنید. ضمنا در صورت وجود هر گونه سئوال یا ابهام در این خصوص یا سایر موارد دیگر می توانید از خدمات مشاوره ای رایگان کشاورزیار استفاده کنید.
باتشکر
